Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)

De Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een voor werkgevers verplicht middel om de gezondheid en veiligheid in het bedrijf te bevorderen. Met een RI&E brengt u alle arbeidsrisico’s in kaart, en kunt u deze gericht aanpakken. Dit leidt tot minder verzuim, efficiënter werken en gemotiveerde werknemers. Het is een onmisbaar instrument om uw werknemers gezond, veilig en met plezier aan het werk te houden. En zodoende ook flink te besparen op uw bedrijfskosten.

1	Stap 1: Identificeren – Inventarisatie
2	Stap 2: Analyse – Evaluatie
3	Stap 3: Actie – Plan van Aanpak
4	Stap 4: Monitoren – Toetsen van uw RI&E
5	Stap 5: Controleren – Aan de slag
6	Is de RI&E wettelijk verplicht?
7	De voordelen
8	Hoe werkt de RI&E?
9	Voor bedrijven
10	Voor werknemers
11	Uitleg van termen
12	Hulpmiddelen bij het opstellen van een RI&E en Plan van Aanpak
13	Arbocatalogus Binnenvaart samengesteld door BLN-Schuttevaer

1-Stap 1: Identificeren – Inventarisatie

Welke risico’s spelen er in uw organisatie?
Alle risico’s in uw bedrijf op één lijst.

De eerste stap van het uitvoeren van een RI&E is het maken van een lijst met de risico’s in uw bedrijf. Dit wordt inventarisatie genoemd. Een manier om dit te doen is om werkrisico’s in te delen naar risicosoorten. Door elk van de onderstaande categorieën langs te gaan, voorkomt u bijvoorbeeld dat u minder direct zichtbare risico’s over het hoofd ziet. Maar gaat u ook eens na of u andere arbozorg op orde heeft zoals BHV, arbodienstverlening en een preventiemedewerker.

---

2-Stap 2: Analyse – Evaluatie

Hoe groot is het risico?

Risico’s sorteren: de belangrijkste boven aan
Nadat de lijst met risico’s in uw bedrijf opgesteld is, komt het evalueren van de risico’s. Vergelijk alle risico’s van de lijst en zet ze in de goede volgorde onder elkaar, de belangrijkste bovenaan. Dit helpt om prioriteiten te stellen voor uw plan van aanpak.

Stel uzelf daarbij de volgende vragen:
1. Hoe groot is de kans op dit risico?
2. Hoe vaak wordt men blootgesteld aan dit risico?
3. Hoeveel werknemers lopen er gevaar?
4. Wat zijn de mogelijke gevolgen van dit risico?
5. Welke risico’s kunnen schade veroorzaken aan uw medewerkers, apparaten of het productieproces?
6. Welke risico’s zien uw medewerkers graag aangepakt?

---

3-Stap 3: Actie – Plan van Aanpak

Hoe gaat u uw risico’s aanpakken?

Wie doet wat, en wanneer?
U heeft nu een lijst met “Things to Do”. In een plan van aanpak geeft u aan welke maatregelen genomen gaan worden om de risico’s op te lossen. Hiervoor geldt dat voorkómen beter is dan genezen! Probeer daarom de risico’s aan te pakken bij de oorzaak in plaats van het gevolg. Ga één voor één de risico’s bij langs en geef precies aan hoe het voorkomen of verminderd moet worden. Met welke maatregel? Wat is er daarvoor nodig? Wie gaat ermee aan de slag en wanneer? Wat zijn de kosten? Wanneer bent u tevreden? Ook de kennis en ervaring die nodig zijn om dit uit te voeren, vult u in. Geef ook expliciet aan binnen welke termijn de maatregelen zullen zijn ingevoerd. Inspectie SZW kan hier naar vragen.

Op zoek naar oplossingen of maatregelen om de risico ’s in uw bedrijf te beheersen?
De Arbocatalogus kan hierbij uitkomst bieden. De Arbocatalogus is een digitaal document waarin op sectorniveau oplossingen en aanbevelingen zijn vastgelegd om veilig en gezond te werken.

Bij sommige RI&E instrumenten is ook een link te vinden naar de betreffende Arbocatalogus. Deze staan dan onderaan op de pagina van dit RI&E instrument. Zie: http://www.rie.nl/rie-instrumenten/

---

4-Stap 4: Monitoren – Toetsen van uw RI&E

Voldoet uw RI&E aan de richtlijnen volgens de wet?

Nadat u de risico’s in uw organisatie geïnventariseerd en geëvalueerd hebt en een plan van aanpak hebt gemaakt, is het zaak uw RI&E te laten toetsen. De wet verplicht in de meeste gevallen dat uw RI&E door een gecertificeerde arbodienst/ deskundige getoetst wordt. Tijdens dit bezoek zal gekeken worden of alle risico’s op uw lijst staan, of de situatie in het bedrijf goed is weergegeven en of de laatste normen en richtlijnen zijn gebruikt. Ook adviseert deze deskundige bij het plan van aanpak. Indien u geen contract heeft met een arbodienst, kunt u hier een lijst vinden met gecertificeerde arbodiensten. Zelfstandig gecertificeerde deskundigen staan geregistreerd in het register van Hobéon SKO (Hoger Veiligheidskundige, Arbeidshygiënist en Arbeids- & Organisatiedeskundige), van DNV GL(Hoger Veiligheidskundige, klik op Certcheck en maak account aan) en in het BIG-register(bedrijfsarts). Bent u op zoek naar een zelfstandige deskundige, zoek dan eerst via internet welke aanbieders er in de buurt zijn en controleer vervolgens in één van deze registers of de persoon gecertificeerd is.

Soms is toetsing niet nodig!
Er zijn uitzonderingen op de toetsingsverplichting. Of uw bedrijf toetsingsvrijstelling kan krijgen, hangt af van de grootte van het bedrijf en het soort RI&E-instrument dat u gebruikt om uw RI&E op te stellen. Aan de hand van het stroomschema hieronder kunt u kijken of u verplicht bent om uw RI&E te laten toetsen, nadat u deze hebt opgesteld (dit laatste is voor praktisch alle bedrijven verplicht!).

Instemming en inzage
De RI&E en het plan van aanpak moeten na de toetsing ook worden toegezonden aan de ondernemingsraad (OR) of de personeelsvertegenwoordiging (PVT). Zij moeten met de RI&E en het plan van aanpak instemmen. Indien er geen OR of PVT is, geldt deze verplichting natuurlijk niet. Wel is in de Arbowet vastgelegd dat werknemers de RI&E moeten kunnen inzien wanneer zij dit willen (inzagerecht). Het is dan ook verstandig om de RI&E en het plan van aanpak te verspreiden onder uw personeel. Zo weet iedereen welke risico’s er spelen en hoe die risico’s aangepakt gaan worden. Zie ook: Veelgestelde vragen over de rol van de OR.

Moet u uw RI&E toetsen?

Een erkend RI&E-instrument
Bedrijven met maximaal 25 werknemers die voor het opstellen van de RI&E gebruik maken van een door het Steunpunt-RI&E erkend RI&E-instrument (groen logo), hoeven hun RI&E niet te laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst. Het betreffende bedrijf moet, om in aanmerking te komen voor de vrijstelling van toetsing, wel vallen onder de branche waarvan het RI&E-instrument gebruikt wordt. In de RI&E instrumenten kunt u zien of de RI&E van uw branche is erkend en daarmee in aanmerking komt voor toetsingsvrijstelling.
Van belang is ook dat op het tijdstip van afronden van uw RI&E het RI&E instrument erkend was. Zie daarvoor hier voor het tijdstip van toekenning en vervallen van de erkenningen van de RI&E-instrumenten.

---

5-Stap 5: Controleren – Aan de slag!

Klaar? Dan bent u begonnen!
Nadat u uw RI&E en plan van aanpak hebt laten toetsen, is het tijd om aan de slag te gaan met de uitvoering van uw plan van aanpak. In het plan van aanpak heeft u aangegeven wie wát gaat doen en binnen welke termijn. U maakt zo’n plan niet voor niets, dus aan de slag ermee! Ook hierin zal de preventiemedewerker het voortouw nemen.

Uw Plan van Aanpak bij de hand
Het is verstandig om regelmatig, maar in ieder geval jaarlijks, uw plan van aanpak te bekijken en de voortgang te beoordelen. Zijn de afspraken die u heeft gemaakt nagekomen? Zijn er nog nieuwe zaken aan het licht gekomen die u wellicht in uw plan van aanpak moet verwerken? Kijk bijvoorbeeld eens kritisch naar de oorzaken van eventuele ongevallen of van verzuim. Misschien dat deze om nieuwe maatregelen vragen of dat ze meer prioriteit geven aan plannen die u al gemaakt had.

Ook wanneer u nieuwe investeringen wilt gaan doen of veranderingen in de manier van werken aanbrengt is het vaak wijsheid uw plan van aanpak erbij te pakken. Wellicht dat daarmee gelijk bepaalde risico’s ook voorkomen kunnen worden. Dan slaat u twee vliegen in een klap. Bovendien geeft uw plan van aanpak u zicht op de kosten en de baten van elke maatregel. Zo kunt u dus beter een afweging maken tussen alternatieven.

Uw RI&E actueel houden
Als u grote aanpassingen in het bedrijf aanbrengt, moet u de RI&E ook aanpassen. Nieuwe machines, een nieuwe manier van werken, een reorganisatie of een nieuwe locatie? Veranderingen in uw bedrijf betekenen een aangepaste RI&E. U inventariseert dus opnieuw welke risico’s er in uw organisatie spelen. Hiermee evalueert u tegelijkertijd de al genomen maatregelen. Als het goed is zijn de risico’s waarop u actie ondernomen heeft namelijk afgenomen. Mocht dit niet zo zijn, dan wilt u dat natuurlijk ook weten. Dus als met u met uw (eerste) RI&E klaar bent, dan bent u begonnen. Begonnen met het verbeteren van de veiligheid en gezondheid in uw bedrijf. En met verbeteren ben je nooit klaar!

---

6-Is de RI&E wettelijk verplicht? 

De Risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) is verplicht voor alle bedrijven met personeel. Het Plan van aanpak is een verplicht onderdeel van de RI&E. Dat staat in de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)
Werkgevers zijn verplicht ervoor te zorgen dat hun werknemers veilig en gezond kunnen werken. Wat dit precies betekent, staat in de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling. Om deze wetten nauwkeurig na te leven moet iedere werkgever een arbobeleid voeren.

---

7-De voordelen:

• U voldoet aan uw wettelijke verplichting.
• Arbeidsrisico’s leren kennen en verminderen, ook in coronatijd.
• Een praktisch Plan van aanpak.
• Kostenbesparing: lager verzuim, minder ongevallen, hogere productiviteit.
• Geringe investering in vergelijking met mogelijke boetes van de Inspectie SZW.

---

8-Hoe werkt de RI&E?

De korte video hiernaast legt uit hoe de RI&E werkt en wat het u oplevert. De RI&E is een zoektocht naar verbeterpunten. En met verbeteren bent u nooit klaar. Het is verstandig om regelmatig – in ieder geval jaarlijks – uw Plan van aanpak te bekijken en de voortgang te beoordelen. Als er veranderingen zijn binnen het bedrijf (zoals nieuwe machines, een nieuw gebouw of een reorganisatie) moet er een nieuwe RI&E komen, maar de huidige risico’s rond het coronavirus neemt u bijvoorbeeld ook op in uw RI&E.

---

9-Voor bedrijven

Met een RI&E zet u risico’s op een rij. Zo kunt u ze gericht aanpakken!

U heeft vast wel eens gehoord van een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie, ofwel RI&E. Een RI&E is eigenlijk twee dingen: een LIJST met alle (veiligheids- en gezondheids) risico’s in uw bedrijf, en een PLAN voor het oplossen ervan. Met die twee kunt u de risico’s voor uw personeel en uw bedrijf terugdringen. Dus ook het financiële risico.

Wat is een RI&E?

Bekijk dit korte filmpje over het hoe, wat en waarom van een RI&E.

De RI&E is niet ingewikkeld.

WEL VERPLICHT voor iedere ondernemer met personeel!
Ingewikkeld? Dat valt mee. U moet er gewoon even voor gaan zitten. Belangrijk is een RI&E wél. Zo belangrijk dat de overheid de RI&E via de Arbowet verplicht heeft gemaakt voor alle ondernemers met personeel: Inspectie SZW controleert hier dan ook op.

De RI&E is dé basis van uw arbobeleid
De RI&E vormt als het ware het fundament van uw arbobeleid. Pas als u weet waar de risico’s liggen in uw bedrijf en wat het mogelijke effect van deze risico’s is, kunt u de juiste maatregelen nemen. Met behulp van de RI&E krijgt u voor uzelf scherp waar u mee aan de slag moet en op welke manier. Het plan van aanpak vertelt u welke stap de volgende is.

Alles wat u moet weten over de RI&E!
Het opstellen van een RI&E kunt u met uw bedrijf gemakkelijk zelf doen. Op deze website vindt u alle informatie die u kan helpen om een RI&E te maken. Door dit boekje als leidraad te gebruiken en de stappen uit te voeren, zorgt u dat u uw zaak op orde heeft. Niet alleen omdat de overheid dit wil, maar natuurlijk vooral omdat u als werkgever niet wilt dat uw personeel iets overkomt.

Brochure: aan de slag met de RI&E.

Een stap-voor-stap handleiding voor ondernemers die geen risico willen lopen.

Ondernemen is risico lopen

Een ondernemer loopt risico’s; dat weet u als geen ander. Het product waarin u investeert moet aanslaan, uw klanten moeten betalen, er moet niet ingebroken worden in uw bedrijf. Allemaal risico’s. Dat hoort nu eenmaal bij het ondernemerschap. Zolang alles goed gaat, verdient u er met uw personeel een aardige boterham mee.

Kent u alle risico’s? Ook voor uw personeel en uw materieel?

Maar wat als er plotseling een ongeval met een machine gebeurt? Een medewerker gevaarlijke stoffen binnenkrijgt? Of als iemand uitvalt omdat hij of zij te zwaar werk heeft, of te veel? Dan staat de productie stil, of moet u het met een persoon minder doen. Daar komen nog de kosten van verzuim en mogelijke reparaties bij. Bovendien brengt het uw goede naam in gevaar. Kortom, behoorlijke risico’s. Pak risico’s aan met de RI&E!

---

10-Voor werknemers

Veilig en gezond werken is een zaak van werkgever én werknemer. Welke gezondheids- en veiligheidsrisico’s brengt uw werk met zich mee?

Met een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) worden de veiligheids- en gezondheidsrisico’s binnen een bedrijf in kaart gebracht. Daarna wordt er een plan gemaakt om de risico’s weg te nemen of te beperken. Als werknemer heeft u ook een rol als het gaat om veilig en gezond werken. U kunt input leveren over de risico’s in jouw werk en mogelijke oplossingen om daar op een praktische en verantwoorde manier mee om te gaan. Bij voorkeur werken werknemers en werkgevers actief samen om een veilige en gezonde werkplek te houden.

Ga samen aan de slag

Op deze website vind je alles wat je moet weten over de RI&E en wat je daar als werknemer aan kunt bijdragen.

---

11-Uitleg van termen

Inzagerecht en Instemmingsrecht

In de Arbowet (artikel 5, lid 6) staat dat werknemers de RI&E moeten kunnen inzien als zij dit willen. Dit heet inzagerecht. De werkgever mag de werknemers dit niet weigeren. Het inzagerecht kan worden vormgegeven door het digitaal aanbieden van de RI&E aan de werknemers óf door de werknemers een kopie te geven van de RI&E. De werknemer heeft het recht om zélf een kopie te maken van de RI&E.

De ondernemingsraad (OR) of de personeelsvertegenwoordiging (PVT) heeft als vertegenwoordiger van de medewerkers instemmingsrecht. Dit staat in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR). Instemmingsrecht betekent dat de RI&E en het plan van aanpak ook worden toegezonden aan de OR en PVT. Zij moeten met de RI&E en het plan van aanpak instemmen. Dat betekent dat zij moeten instemmen met het RI&E instrument dat is gebruikt om de RI&E te maken en de keuze voor een eventuele externe deskundige die wordt betrokken. Ook moeten zij instemmen met de getoetste RI&E en het plan van aanpak (PvA). De OR of PVT beoordeelt de RI&E en het plan van aanpak natuurlijk niet inhoudelijk. Dat gebeurt in de toetsing.

Als er geen OR of PVT is (niet verplicht bij ondernemingen met minder dan 50 werknemers) moeten de werknemers advies kunnen geven over de RI&E en het plan van aanpak. De werkgever moet bovendien tweemaal per jaar een bijeenkomst organiseren om het personeel in de gelegenheid te stellen om over belangrijke wijzigingen in de arbeidsomstandigheden, zoals de RI&E en het plan van aanpak, te spreken.

Voor bedrijven met minder dan 10 personeelsleden waar geen OR of PVT is, geldt dat werkgever en de werknemers moeten overleggen over de RI&E, inclusief het plan van aanpak.

---

12-Hulpmiddelen bij het opstellen van een RI&E en Plan van Aanpak

Het branche RI&E-instrument
Branche RI&E instrumenten zijn hulpmiddelen die het een werkgever makkelijker maken om een RI&E op te stellen. Deze branche RI&E instrumenten zijn ontwikkeld door brancheorganisaties. Het voordeel is dat de risico’s die hierin aan bod komen zijn afgestemd op de meest voorkomende risico’s in de betreffende branche. Hierdoor hoeven er geen vragen ingevuld te worden over risico’s die nooit voorkomen terwijl iets dieper ingegaan kan worden op risico’s die in de branche vaak voorkomen. Dit maakt het makkelijker en efficiënter om een RI&E te maken.

Als een branche RI&E instrument erkend is heeft dat extra voordelen. Bedrijven met minder dan 25 werknemers die gebruik maken van een erkend branche instrument hoeven hun RI&E niet meer te laten toetsen. Dat scheelt geld en tijd.

Branche RI&E instrumenten zijn te vinden via de brancheorganisatie of via www.rie.nl. Hier staat ook aangegeven of een instrument erkend is.

De arbocatalogus
Een arbocatalogus is een overzicht van maatregelen, oplossingen en aanbevelingen voor een sector. Werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers in een sector bepalen gezamenlijk welke maatregelen getroffen kunnen worden om te voldoen aan de normen in de Arbowet. Het voordeel is dat deze oplossingen passen bij de werksituatie en de risico’s van de eigen sector. Arbocatalogi die door de Inspectie SZW zijn getoetst en goedgekeurd, vormen de basis voor de handhaving door de Inspectie SZW.

Hoogstwaarschijnlijk is er ook voor uw branche/sector een arbocatalogus gemaakt. Arbocatalogi zijn openbaar. Ook u kunt de arbocatalogus raadplegen. Op rie.nl wordt bij elk branche RI&E-instrument vermeld of er ook een arbocatalogus beschikbaar is. Een overzicht van alle goedgekeurde arbocatalogi kunt u ook vinden op Arboportaal.nl.

De stappen van de RI&E op een rij
De uitvoering van de RI&E bestaat uit de volgende stappen:

• Stap 1: Inventarisatie: Welke risico’s spelen in er in het bedrijf/de organisatie?
  Resultaat: een lijst met alle risico’s in het bedrijf.
• Stap 2: Evaluatie: Hoe groot is het risico?
  Resultaat: de risico’s staan in volgorde van belangrijkheid.
• Stap 3: Plan van aanpak: Welke maatregelen?
  Resultaat: een plan waarin staat wie, wanneer welke maatregel gaat treffen om de risico’s te verminderen.
• Stap 4: Toetsen van de RI&E: Door een arbodienst of arbodeskundige.
  (deze stap is niet verplicht voor bedrijven met maximaal 25 werknemers die gebruik maken van een erkend Branche RI&E instrument)
  Resultaat: Een goedgekeurde RI&E, die voldoet aan de wettelijke eisen.
• Stap 5: Aan de slag: uitvoeren en evalueren van het Plan van Aanpak
  Resultaat: de maatregelen zijn ingevoerd.

Meer informatie? In het boekje onderstaande boekje worden de stappen uitgebreider toegelicht.

---

13-Arbocatalogus Binnenvaart samengesteld door BLN-Schuttevaer

In deze Arbocatalogus is aan de hand van verschillende veel voorkomende gevaarlijke situaties op een praktische wijze beschreven hoe veilig kan worden gewerkt, en aan de wettelijke voorschriften kan worden voldaan.

De Arbocatalogus op deze website is bestemd voor iedere werkgever en werknemer in de Binnenvaart. Alle betrokken partijen staan voor verdere verspreiding van kennis en praktische instrumenten op het gebied van de Arbo-regelgeving naar werknemers en werkgevers in de Binnenvaart en instellingen die daarmee vergelijkbaar zijn.

Achtergrond informatie

Besloten ruimte

Bedrijfshulpverlening

Jeugdigen tankvaart

Werken op hoogte

Blootstelling gevaarlijke stoffen

Fysieke belasting

Verdrinkingsgevaar

Bunkeren

Arbeidsmiddelen

Hygiëne

De Arbocatalogus en de Branche RI&E worden u aangeboden door de sociale partners in de binnenvaart:

Bronnen: Arbonet, RI&E Steunpunt, BLN-Schuttevaer, Overheid.nl, Arboportaal, Ministerie van Sociale zaken, ARBO Binnenvaart

---

---