Kennis, Nieuws

De Schaal van Beaufort

De schaal van Beaufort wordt gebruikt om de snelheid van de wind aan te duiden. De schaal werd in 1805 opgesteld door de Ier Sir Francis Beaufort.

Geschiedenis

Francis Beaufort was marinecommandant van het fregat Woolwich van de Royal Navy. Hij maakte een indeling in 13 windsterkten, aan de hand van de zeilvoering van een Fregat. Zijn schaal was gebaseerd op de kracht die de wind per oppervlakte-eenheid uitoefende, niet op de snelheid: hij keek naar het gedrag van zijn schip, niet naar de wind zelf. In 1838 stelde de Royal Navy de schaal van Beaufort verplicht voor de windkrachtaanduiding in het scheepsjournaal.

foto wikipedia Francis Beaufort

De omschrijvingen van Beaufort varieerden van Geen vertier (0 Bft) tot Zeilen waaien uit de lijken (12 Bft). Daartussen lagen uitdrukkingen als Bovenbramzeilkoelte (5 Bft), Dubbelgereefde marszeilkoelte (7 Bft), Dichtgereefd grootmarszeil en gereefde fok (10 Bft).

In 1905 werd de schaal aangepast aan de stoomvaart door Sir George Simpson en in 1921 deed hij dit nogmaals, maar dan meer toegepast voor het niet-zeevarende deel van de mensheid. Ook voegde hij de windsnelheden toe aan de schaal. Hieronder staat de schaal van Simpson uit 1905 en 1921.

De belangrijkste wijziging, in 1946, werd vastgesteld door het International Meteorological Committee. De schaal werd gebaseerd op de gemiddelde windsnelheid gedurende 10 minuten op een hoogte van 10 meter boven de grond. Zo veranderde de windkracht-schaal van Beaufort in een windsnelheid-schaal. Er werd overigens ook nog een aantal eenheden aan de bovenkant toegevoegd voor het categoriseren van de hogere orkaan-windsnelheden.

De schaal die Beaufort ontwikkelde kende in oorsprong 13 windsterktes. Startend bij de kalmte en eindigend bij de orkaan. Zijn meetinstrument was het fregat, het meest gebruikte schip op dat moment binnen de Britse marine. Hij bepaalde de windsterkte aan de hand van de hoeveelheid zeil dat een fregat bij de wind kon voeren en de snelheid van het schip.

Schaal van Beaufort 1806 (vrijvertaald)
nromschrijvingzeilvoeringscheepsvoering
0StilGeen vertierStil liggend
1Flauw en stilAlles bij incl. lijzeilenNet genoeg vaart om te kunnen sturen
2Flauwe koelteAlles bij incl. lijzeilenSnelheid 1-2 knopen, schip kan manoeuvreren
3Lichte koelteAlles bij incl. lijzeilenGoed manoeuvreerbaar schip, snelheid 3 tot 4 knopen
4Matige koelteAlles bij incl. lijzeilenGoed manoeuvreerbaar schip, snelheid 5 tot 6 knopen
5Frisse briesBovenbramzeilkoelteBij ruime en voor de windse koersen kunnen alle zeilen net nog gevoerd worden
6Matige windBramzeilkoelte, enkel gereefde topzeilen en marszeilenDe eerste riffen moeten gelegd worden om te kunnen blijven varen
7Harde windDubbelgereefde marszeilkoelteDe bovenste zeilen op het schip moeten duidelijk minderen, de spanning op de masten neemt toe
8StormachtigDrievoudig gereefde marszeilkoelteDe bovenste zeilen moeten verder gereefd worden
9StormDichtgereefde marszeilen en onderzeilenMarszeilen en bramzeilen moeten volledig gereefd zijn
10Zware stormGrootmarszeil en fokmoeten volledig gereefde wordenAlleen de laagste zeilen nog gereefd gebruiken om te lenzen of bijliggen onder stormzeilen
11Zeer zware stormUitsluitend de stormstagzeilen kunnen nog gevoerd wordenBijliggen onder de stormstagzeilen
12OrkaanWindkracht die door geen zeil meer te weerstaan isGeen zeil meer te voeren, met een drijfanker voor top en takel de storm proberen te overleven.

De eerste versie van de schaal, die hij in 1831 opgaf aan Kapitein Robert Fitzroy (de latere Commander van de Beagle, het schip waarmee Charles Darwin zijn reis naar de Galápagoseilanden maakte), kon onderverdeeld worden in drie delen. Windkracht 0-4, de eerste vijf, beschreven hoe het schip voer met alle zeilen op. De volgende vijf (5-9) beschreven hoeveel zeil een schip kon blijven voeren bij de betreffende windkracht De laatste drie, 10-12 gaven aan hoe een schip bij een zware storm of orkaan moest overleven. De uiteindelijke opzet van de schaal was niet exact in de bewoordingen van Beaufort, een commissie vanuit de marine had de definitieve vorm bepaald alvorens deze per 1838 verplicht te stellen.

Met het verdwijnen van het fregat uit het beeld op zee verdween ook het meetinstrument. Er zijn wel andere beschrijvingen gemaakt, die bijvoorbeeld refereerden aan de toestand van de zee (verschijnen van golfkoppen, overslaande golven enz.) of de beweging van bomen, maar deze blijven minder betrouwbaar, bijvoorbeeld omdat de golven ook afhankelijk zijn van de diepte van het water.

In 1946 pas is een nieuwe schaal ontwikkeld, gebaseerd op de windsnelheid op een hoogte van 10 meter boven de grond. De schaal telt 17 waardes, boven de 13 van Beaufort nog een aantal waardes voor de snelheid van de wind in een orkaan. De Beaufort Windkracht Schaal werd zo omgezet in de Beaufort Windsnelheid schaal

De windkracht volgens de Schaal van Beaufort

De schaal van Beaufort wordt gebruikt voor de gemiddelde windsnelheid, níet voor de snelheid van rukwinden. Heel vaak worden die twee met elkaar verward. Als de wind bijvoorbeeld gedurende 10 minuten waait met een gemiddelde snelheid van 70 km/u met pieken tot meer dan 117 km/u, is er dus geen sprake van windkracht 12 (orkaan), maar van windkracht 8 (stormachtige wind).

Kracht*BenamingWindgemiddelde
snelheid over
10 minuten (km/u)
Windgemiddelde
snelheid over
10 minuten (m/sec)
Uitwerking boven land en bij mens
0stil0-10-0,2rook stijgt recht of bijna recht omhoog
1zwak1-50,3-1,5windrichting goed af te leiden uit rookpluimen
2zwak6-111,6-3,3wind merkbaar in gezicht
3matig12-193,4-5,4stof waait op
4matig20-285,5-7,9haar in de war, kleding flappert
5vrij krachtig29-388,0-10,7opwaaiend stof hinderlijk voor de ogen, gekuifde golven op meren en kanalen en vuilcontainers waaien om
6krachtig39-4910,8-13,8paraplu’s met moeite vast te houden
7hard50-6113,9-17,1lastig tegen de wind in te lopen of fietsen
8stormachtig62-7417,2-20,7voortbewegen zeer moeilijk
9storm75-8820,8-24,4schoorsteenkappen en dakpannen waaien weg, kinderen waaien om
10zware storm89-10224,5-28,4grote schade aan gebouwen, volwassenen waaien om
11zeer zware storm103-11728,5-32,6enorme schade aan bossen
12orkaan>117>32,6verwoestingen

*: gemiddelde snelheid over 10 minuten gemeten

bron: alpweerman,knmi


Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is einde-bericht-website-1024x137.png