Voldoende regen voor lichte stijging waterstanden

foto: nu.nl 
zondag 6 oktober 2019 –

De eerste helft van de week houdt het wisselvallige weer nog aan en dat zorgt vanaf dinsdag voor een lichte stijging van de Rijn; ook de Maas doet nu mee en stijgt een beetje. Op wat langere termijn nemen de neerslagkansen weer af, dus er volgt voorlopig geen grotere stijging. In het weer- en waterbericht leest u meer over de verwachte ontwikkelingen. In het tweede deel van dit bericht een impressie van de Markerwadden. Dit jongste stukje Nederland bestaat nu één jaar en satelietfoto’s laten zien water er sindsdien aan de oppervlakte is gebeurt.

Een komen en gaan van neerslaggebieden

Vorige week schreef ik dat de tweede helft van de afgelopen week droog zou verlopen, maar dat liep anders vanwege de ex-tropische cycloon Lorenzo die een andere koers nam dan eerder verwacht en op vrijdag over Nederland naar het zuidoosten trok. Vooral in Midden en Zuid Nederland viel daardoor flink wat regen en samen met de neerslag van de dagen daarvoor is oktober nat begonnen. Een goede start dus voor de zuidelijke en oostelijke regio’s van het land die na 2 droge zomers een groot neerslagtekort hebben opgebouwd. Zoals ik in het bericht van 22 september al schreef is er met name in Zuidoost Nederland nog heel veel meer neerslag nodig om het grondwater weer enigszins op peil te brengen.

De komende week wordt daar in ieder geval in voorzien, want tot en met vrijdag passeren er meerdere regenzones en kan er mogmaals zo’n 3 à 4 cm regen vallen; dat is de helft van wat er normaal in een hele maand valt. De aanjager voor dit weer is een groot lage drukgebied boven het noorden van de Atlantische Oceaan. Boven het noorden en zuiden van Europa liggen wel hoge drukgebieden, maar die zijn onvoldoende sterk om de neerslaggebieden op afstand te houden. 

Vandaag passeert een eerste actieve regenstoring die in heel de stroomgebieden van Rijn en Maas voor zo’n 1,5 tot 2 cm regen zorgt. Maandag is dan een droge dag, maar dinsdag volgt een volgende regenzone, die in Nederland, de Ardennen en de Eifel nogmaals zo’n 2 cm regen brengt. Op woensdag schuift het gebied verder naar het zuiden en blijft daar wat langer hangen; in Zuid Duitsland en de Alpen kan dan nog een paar cm meer vallen. 

Vanaf vrijdag houdt het wisselvallige weer nog wel aan, maar gaan de droge perioden langer duren en valt er minder regen. Een langdurig droge periode lijkt er voorlopig niet aan te komen, maar er valt dan ook niet voldoende regen meer voor een verdere stijging van de waterstanden.

Rijn stijgt later in de week naar ca 1800 m³/s; waterstand naar ca 8,75 m +NAP

De Rijnafvoer steeg de afgelopen week al langzaam uit het dal van bijna 1000 m³/s in de laatste week van september. Het ziet er naar uit dat dat wel eens de laagste waarde van dit jaar kan worden, want voorlopig gaan de afvoeren stijgen en als de afvoeren in deze tijd van het jaar eenmaal in de lift zitten, zakken ze zelden later nog onder de 1000 m³/s.

In eerste instantie steeg de afvoer deze week naar 1280 m³/s en dat leverde al een waterstand op die met 7,85 m +NAP ca 50 cm hoger was dan de week daarvoor. Sindsdien is de afvoer weer iets gezakt, maar lager dan de huidige waarde van ca 1175 m³/s wordt het de komende dagen niet. Vanaf dinsdag bereikt ons dan het extra water dat vandaag gaat vallen in het stroomgebied en dat zorgt voor een langzame stijging met eerst zo’n 75 m³ per dag, later in de week nog wat meer. Op vrijdag verwacht ik dat de afvoer bij Lobith de 1500 m³/s passeert en in het begin van de week daarna kan de afvoer tot ca 1800 m³/s stijgen.

De waterhoogten bij Lobith die daarbij horen zijn 8,3 m op vrijdag en 8,8 m in het begin van de week daarna. NB. Deze waarden zijn een eerste inschatting, omdat ze gebaseerd zijn op regen die nog moet vallen. Pas als de regen gevallen is en zich in de zijrivieren en de Rijn zelf bevindt, is een meer betrouwbare inschatting te geven. Als de regenzones actiever zijn is daarom ook een stijging tot 2000 m³/s mogelijk en als er minder valt komt het misschien maart tot 1600 m³/s. 

Zoals het er nu naar uitziet is de kans het grootst dat Rijnafvoer en waterstand na het piekje van ca 1800 m³/s weer wat zullen dalen. De activiteit van de neerslagzones wordt vanaf het volgend weekend namelijk weee minder groot en waarschijnlijk valt er dan onvoldoende regen voor een verdere stijging.

Samengevat: tot dinsdag 8 oktober een Rijnafvoer van ca 1200 m³/s (waterstand 7,95 m +NAP), daarna een langzame stijging tot ca 1800 m³/s (waterstand 8,8 m +NAP) rond 14 oktober en daarna weer enige tijd langzaam dalende afvoeren en standen.

Maasafvoer komt in beweging

Nadat de afvoer bij Maastricht maandenlang rond de 30 m³/s schommelde, kwam er de afgelopen week eindelijk wat verandering in het afvoerpatroon. Vorig weekend al kwamen er enkele tientallen kuubs bij, maar in het midden van de week werd zelfs de 100 m³/s gehaald. Na de eerste regen die medio september viel was daar in de Maas nog weinig van te merken, maar nu is er dus enige stijging. Dat betekent dat de bodems in het stroomgebied van de Maas weer wat meer verzadigd zijn geraakt en er weer water afstroomt naar de zijbeken en de Maas zelf. Na het piekje van woensdag daalde de afvoer weer wat, maar het bleef met ca 60 m³/s boven de zeer lage waarden van de afgelopen maanden.

Dit genoemde waarden zijn de daggemiddelde afvoeren. Omdat de Maas in België en een groot deel van Nederland gestuwd is, zijn de pieken die in het afvoerverloop zichtbaar zijn, vaak niet alleen het gevolg van de neerslag die in het stroomgebied valt, maar vooral van onregelmatig stuwbeheer. Dat was deze week ook het geval en dat zorgde bij Maastricht voor een piek van ca 350 m³/s. De stuwen reageren dan te fanatiek op een kleine waterstandschommeling en geven die, de een na de ander, versterkt door. Na de piek zakt de afvoer altijd ook weer snel, soms zelfs naar minder dan nul; de Maas stroomt dan even de andere kant op. Zo wordt het teveel doorgegeven water weer gecompenseerd. Zonder de stuwen zou de hoogste waterafvoer op woensdag niet groter zijn geweest dan ca. 125 m³/s. 

De komende week kunnen we een zelfde patroom verwachten. Vandaag, dinsdag en donderdag passeren er regenzones en die leveren extra water op dat naar de Maas zal stromen. Meestal de dag na de regenval volgt er dan een stijging in de Maasafvoer bij Maastricht. Omdat de regenzones elkaar  snel opvolgen heeft de rivier ook niet voldoende tijd om tussendoor weer ver te zakken, dus daarom verwacht ik dat de daggemiddelde afvoer na vandaag op een hoger niveau zal uitkomen vanaf ca 75 tot 100 m³/s met piekjes tot 150 m³/s op de dagen na de neerslag. Daarbovenop zijn er dan nog de pieken en dalen die de stuwen veroorzaken.

Bron: Waterpeilen.nl

PRINT dit bericht of maak er een PDF van.