De Donau is de langste rivier binnen de Europese Unie en na de Wolga de tweede langste van Europa. Hij ontspringt in het Zwarte Woud in Duitsland na de samenvloeiing van de Brigach en de Breg in Donauschingen. Van daar vloeit hij over het algemeen oostwaarts door Centraal- en Oost-Europa en doorkruist steden als Wenen, Bratislava, Boedapest en Belgrado voordat hij, na 2888 km, in Roemenië via de Donaudelta uitmondt in de Zwarte Zee. Tien landen* hebben toegang tot de Donau, waarvan er 4 (Kroatië, Bulgarije, Moldavië en Oekraïne) slechts aan één oever liggen. Sinds de ingebruikneming van het 171 km lange Rijn-Main-Donaukanaal in 1992 is het Rijn- en Donaugebied met elkaar verbonden. Daarmee zijn 16 Europese landen met elkaar verbonden. Zo is tussen de Noordzee en de Zwarte Zee een 3500 km lange vaartraject voor de binnenvaart ontstaan.
* Duitsland, Oostenrijk, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Servië, Roemenië, Bulgarije, Moldavië, Oekraïne.
Gedurende 1070,9 km dient de Donau als staatsgrens. Voor binnenvaartschepen is de Donau voor 2411 bevaarbaar. Om van het Rijngebied naar het Donaugebied te varen, moet er heel wat geschut worden. Op het traject Rotterdam – Wenen moeten schepen maar liefst 65 sluizen passeren. De sluizen liggen voornamelijk op de Main (zijrivier van de Rijn), Rijn-Main-Donaukanaal en op de Donau in Duitsland en Oostenrijk. Na Wenen zijn er nog maar 3 sluizen tot de Donaudelta. Het zijn de sluizen Gabcikovo, Eisernes Tor I (Djerdap I) en Eisernes Tor II (Djerdap II).
1-Trajecten
De Donau is onderverdeeld in 3 trajecten: Boven Donau, Midden Donau en Beneden Donau.
2-Boven Donau
Kmr 2411 – 1790
Kelheim – Gönyu, trajectlengte van 621 km en kent een verval van maar liefst 250 meter. Hoogste waterstand tussen mei en augustus en laagste waterstand tussen oktober en maart. Stroomsnelheid tussen de 2,6 km/u en 8,4 km/u.
3-Midden Donau
Kmr 1790 – 930
Gönyu – Eisernes Tor, trajectlengte 860 km met een verval van 70 meter. Hoogste waterstand april/mei, laagste waterstand tussen augustus tot oktober. Stroomsnelheid tussen de 1,5 km/u tot 10,2 km/u.
4-Beneden Donau
Kmr 930 – 0
Eiserner Tor – Sulina, trajectlengte 930 km met een verval van 35 meter. Hoogste waterstand april/mei, laagste waterstand tussen augustus tot oktober. Stroomsnelheid tussen 0,5 km/u tot 8 km/u.
5-De Donau vanaf de monding
De Donaudelta is verdeeld over Oekraïne en Roemenië. Via 4 vaarwegen is het mogelijk om op de Donau te komen. Namelijk via de Donau monding zelf (Chilia) in Oekraïne, en in Roemenië via de St-George-arm, Sulina-arm en via het Cernadovakanaal bij Constanţa.
Na de Donau-monding ligt aan de noordkant Oekraïne en aan de zuidkant Roemenië. In de Donaudelta van Oekraïne liggen de 3 grootste Oekraïense zeehavens: Vilkovo, Izmail (kmr.75) en Reni (kmr. 140). Even voorbij Reni gaat Oekraïne over in Moldavië, met maar 700 meter Donau-oever. Er is een olie- en stukgoedhaven in aanbouw. Vervolgens wordt de grens Moldavië / Roemenië gescheiden door het riviertje Prutt.
Daarna stroomt de Donau zo’n 250 km alleen door Roemenië. Dit gedeelte loopt van noord naar zuid. Overigens is Roemenië met zijn 1075 km Donau het grootste land dat aan de Donau grenst. De Roemeense stad Tulcea (kmr.80) ligt in de Donaudelta. Bij Tulcea vloeien alle zeearmen over in de Donau. Vanaf Tulcea lopen 2 rivier-armen naar zee. Het betreft de St. Georges-arm en Sulina-arm, waarvan de St. Georges-arm de mooiste zou zijn. Verder stroomopwaarts ligt Galatie (kmr.155), de grootste Donauhavenstad in Roemenië. Vanaf hier gaat de telling van de rivier officieel over van mijlen naar kilometers. Overigens is in deze haven ook een scheepwerf van Damen gevestigd. Zo’n 20 kilometer stroomopwaarts ligt de Roemeense plaats Braila (kmr.170) en is de laatste diepzeehaven van de Donau. Een zeeschip met een diepgang van 8 meter kan tot hier varen. De eerste brug vanaf zee ligt in Giurgeni (kmr. 238). Vanaf hier vaart men door de Borcea-arm en het Bala-kanaal. Deze vaargeul is een meter dieper dan wanneer men over de Donau zou blijven varen en zou tevens 10 km korter zijn. Na het Bala-kanaal komt men weer op de Donau terecht.
6-Cernadovakanaal
Constanţa is niet zoals vaak wordt gedacht het eind van de Donau. Ruim voor de Donaudelta, kmr. 300 kan men via het Cernadovakanaal (Donauplaatst Cernavoda – zeehaven van Constanţa varen. Het kanaal is 64,4 kilometer lang en 90 meter breed. De waterdiepte bedraagt tussen de 5,50 en 6,50 meter. De doorvaarthoogte van de bruggen bedraagt 16,50 meter. In het kanaal zijn twee sluiscomplexen, bij Cernadova en bij Agigea (net voor Constanţa-Zuid). Beide sluiscomplexen beschikken over 2 sluiskommen met afmetingen van 310 meter bij 25 meter. Het kanaal is bevaarbaar voor alleenvarende schepen tot 5000 ton met de maximale afmetingen L:138,30 meter; B:16,80 meter; D:5,50 meter. Voor duweenheden geldt: L:296 meter; B:22,80 meter; D: 3,80 meter. Langs het Cernadovakanaal liggen diverse havenplaatsen: Cernadova, Medgidia, Poarta Alba, Basarabi en vervolgens Constanţa-Zuid (zeehavengebied). Vanaf Poarta Alba loopt ook een aftakking naar zee bij de plaats Midia. Deze plaats ligt ten noorden van Constanţa. Het kanaal is 27,50 km lang en is 45 meter breed. De diepte bedraagt 5,50 meter.
7-Vervolg Donau
Bij Silistra (kmr. 380) in Bulgarije (RO) wordt de Donau weer het domein van twee landen, namelijk Roemenië en Bulgarije. Op kmr 430 ligt aan de LO de Roemeense stad Oltenita waarvandaan de hoofdplaats Boekarest goed aan te rijden is. Op kmr. 500 aan de LO ligt de Roemeense plaatst Giuriu. Een paar kilometer stroomopwaarts ligt de Bulgaarse plaats Russe aan de andere zijde van de rivier. In Russe overnachten veel cruiseschepen.
Opvarend ligt het eerste sluiscomplex, Djerdap II/ Eiserner Tor II/Portiale de Fier 2, op kmr. 864 en op kmr. 943, nabij Turnu Severin (kmr.931) het tweede sluiscomplex, Djerdap I/ Eiserner Tor I/Portiale de Fier 1. Deze laatste heeft het grootste verval op de Donau. Het is een trapssluis ter overbrugging van een hoogteverschil van 2 x 15 meter. Een schutting met deze sluis duurt ca. 2 uur. De sluiskommen zijn van beide sluiscomplexen zijn 310 meter lang en 34 meter breed. Boven de laatste sluis zou het mooiste stukje van de Donau in Roemenië zijn. Beide sluizen liggen dus op het grensgebied Roemenië/ Servië en Montenegro. Het volgende sluiscomplex komt pas ca. 900 km verder stroomopwaarts.
Vanaf Orsova (ROE), kmr. 953 tot kmr. 980 moet het wederom bijzonder mooi zijn. Verder stroomopwaarts ligt de grens met Servië, Veliki Gradiste, waar elk schip moet aanleggen om in- of uit te klaren. Op kmr. 1165 ligt de Servische hoofdplaats Belgrado met de zijrivier Sava. Deze rivier is met een lengte van 940 kilometer één van de grootste zijrivieren van de Donau en is voor 590 kilometer bevaarbaar. In 1990 werd nog 15 m/t via de rivier Sava vervoerd. Dat is afgenomen door de diverse oorlogen. Op de Sava varen schepen tot klasse IV en men wil het ophogen naar klasse V. De overheid streeft naar 300 bevaarbare dagen per jaar. Verder stroomopwaarts ligt op kmr.1254 de Servische plaats Novi Sad, waar tijdens de oorlog een brug opgeblazen is en waar de binnenvaart vele jaren last van heeft gehad. Vanaf Novi Sad is het 170 km varen naar Servische grensplaats Bezdan (kmr. 1425).
Vanaf kmr.1295 tot kmr.1433 ligt aan de zuidzijde/rechteroever van de Donau Kroatië en aan de noordzijde/linkeroever Servië en Montenegro. De stad Vukovar op kmr. 1335 is de grootste Kroatische Donaustad.
Vanaf kmr.433 tot kmr.1708 stroomt de Donau geheel door Hongarije. Het plaatsje Mohacs (kmr.1447) is de Hongaarse grensplaats. Op 200 kilometer stroomopwaarts ligt op kmr.1647 de Hongaarse hoofdstad Boedapest. Van Boedapest wordt gezegd dat het op één na de mooiste plaats van Europa is en is overigens een geliefde aanlegplek voor cruiseschepen. Vanaf kmr. 1708 tot kmr.1850 wordt de Donau weer een grensgebied van Hongarije en Slowakije. Op kmr.1819 ligt het sluiscomplex Gabcikovo. Dit sluiscomplex ligt in het grensgebied Hongarije/Slowakije. Hiervandaan is het bijna 50 km varen naar Slowaakse hoofdstad Bratislava (kmr.1868).
Op kmr.1872 ligt aan de rechteroever (zuidzijde) de grens tussen Slowakije en Oostenrijk. Ongeveer 8 kilometer stroomopwaarts gaat de Donau volledig op in Oostenrijk. Vanaf de grens is het 40 km naar sluis Freudenau (kmr.1921) en komt men vervolgens in Wenen (kmr.1929). Dit is het zwaarste stuk van de Donau, waar geregeld een stroomsnelheid van 10 km/u niet vreemd is. In Oostenrijk liggen 9 sluizen. De belangrijkste havens in Oostenrijk zijn: Wenen (kmr.1929), Krems (kmr. 1998); Enns (kmr.2100) en Linz (kmr.2135). Jaarlijks wordt in de Oostenrijkse havens bijna 10 miljoen ton goederen overgeslagen, waarvan Linz met 5,2 miljoen ton de grootste is. Tussen Nederland en Oostenrijk vervoerd de binnenvaart jaarlijks een paar miljoen ton goederen. Vooral erts van Rotterdam naar Voest-Alpine in Linz. Ook de kolen en andere grondstoffen worden vanaf het westen veelal via de binnenvaart vervoerd. Omgekeerd is er een kleine stroom export van de Oostenrijkse papierindustrie. Meer Oostenrijk zie: “Binnenvaart in Oostenrijk”.
Van kmr.2202 tot 2230 is de Donau weer een grensrivier tussen Oostenrijk en Duitsland. Vanaf 2230 tot aan de oorsprong op kmr. 2888,77 is de Donau geheel Duits gebied. Bij Passau (kmr.2226) monden de rivieren Inn en Ilz uit in de Donau. Op het Duitse grondgebied zijn nog 6 sluiscomplexen. Bij Kelheim kan men via de 171 kilometerlange Rijn-Main-Donaukanaal naar het Rijngebied varen. Tussen Kelheim en Mainz (Rijn) zijn nog zo’n 50 sluizen te gaan. Regensburg is met een overslag van 3,5 miljoen ton de grootste Duitse Donauhaven. Kelheim volgt met 666.000 ton. De kleinere havens zijn Deggendorf, Passau en Straubing.
8-Bottleneck Straubing – Vilshofen
Het traject tussen Straubing en Vilshofen (Beieren) vormt de grootste bottleneck in de Europese binnenvaart. Over een afstand van 70 kilometer slingert de rivier zich nog in volledige natuurlijke staat door het Beierse landschap. Zonder sluizen en andere voorzieningen om de Donau op dat traject goed bevaarbaar te maken. De verschillen tussen hoog- en laagwater zijn gemiddeld 2x zo groot dan op de Rijn. Een aanvaardbare aflaaddiepte voor de binnenvaart wordt maar voor een beperkt deel van het jaar gehaald. Verhoudingsgewijs doen zich 5x zoveel aanvaringen voor dan bijvoorbeeld op de Rijn tussen Bingen en St.Goar.
Al sinds de opening van het Rijn-Main-Donaukanaal zijn er plannen om deze laatste bottleneck in de Donau aan te pakken. Het traject moet worden uitgebaggerd en er moeten sluizen komen om de scheepvaart gedurende 240 dagen van het jaar een aflaaddiepte van 2,50 mtr. te garanderen. Maar nog steeds is deze aanpassing onderwerp van verhit politiek debat.
Bij de Duitse politieke partij SPD is veel tegenstand tegen een ingreep in de natuur tussen Straubing en Vilshofen. Terwijl de aanpassing van dit traject hoog op de Europese agenda staat en Brussel subsidie in het vooruitzicht stelt. De SPD vindt dat eerst alle varianten nog eens grondig doorgenomen moeten worden. Er zijn 5 varianten, waarvan variant C het meest voor de hand ligt. Het betreft een stuw en een sluiscomplex bij het plaatje Aicha en het uitbaggeren van de rivier tot een diepte van 2,8 mtr. Daarmee kan gedurende 220 tot 290 dagen per jaar een aflaaddiepte worden gegarandeerd van 2,50 mtr. De Duitse politieke partij CSU ziet in een sluisloze variant geen goede oplossing.
Het aanhoudende politieke gesteggel bevordert een snelle definitieve besluitvorming niet. En als die er uiteindelijk is, moeten nog opnieuw lange procedures worden doorlopen. Helaas zal voorlopig van een ongestoorde Donauvaart tussen Straubing en Vilshofen nog geen sprake zijn.
9-Grote steden langs de Donau
Duitsland: Ulm, Ingolstadt, Regensburg en Passau
Oostenrijk: Linz, Krems en Wenen
Slowakije: Bratislava en Komárno
Hongarije: Komárom, Esztergom, Visegrád, Boedapest en Baja
Kroatië: Vukovar
Servië en Montenegro: Backa Palanka, Novi Sad, Belgrado, Smederevo
Bulgarije: Vidin, Lom, Russe, Silistra
Roemenië: Turnu Severin, Călăraşi, Brăila, Galati, Tulcea en Sulina
Oekraïne: Izmail
10-Afstandentabel
| Van | Naar | kmr. | kmr. | afstand |
| Boven Donau | ||||
| Kelheim | Passau | 2414 | 2226 | 188 |
| Passau | Linz | 2226 | 2135 | 91 |
| Linz | Wenen | 2135 | 1929 | 206 |
| Wenen | Gönyű | 1929 | 1791 | 138 |
| Midden Donau | ||||
| Gönyű | Budapest | 1791 | 1647 | 144 |
| Budapest | Moldova Veke | 1647 | 1048 | 599 |
| Moldova Veke | Turnu-Severin | 1048 | 931 | 117 |
| Beneden Donau | ||||
| Turnu Severin | Brăila | 931 | 170 | 761 |
| Brăila | Sulina | 170 | 0 | 170 |
| Meer afstanden (exel-bestand) |
11-Sluizen
| Sluizen | Kilometer | Afmetingen l x b (m) | Aantal sluiskolken | VHF kanaal | maximale valhoogte (m) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Bad Abbas | 2.397,17 | 190 x 12 | 1 | 19 | n.v.t | |
| regensburg | 2.379,68 | 190 x 12 | 1 | 21 | n.v.t | |
| Geisling | 2.354,29 | 230 x 24 | 1 | 22 | n.v.t | |
| Straubing | 2.324.13 | 230 x 24 | 1 | 18 | n.v.t | |
| Kachlet | 2.230,60 | 230 x 24 | 2 | 20 | n.v.t | |
| Jochenstein | 2.203,33 | 230 x 24 | 2 | 22 | n.v.t | |
| Aschach | 2.162,67 (rechteroever) | 230 x 24 | 2 | 18 | 16,87 | |
| Ottensheim | 2.146,82 (linkeroever) | 230 x 24 | 2 | 20 | 12.83 | |
| Abwinden | 2.119,54 (linkeroever) | 230 x 24 | 2 | 22 | 10.91 | |
| Wallsee | 2.095,06 (linkeroever) | 230 x 24 | 2 | 18 | 12.81 | |
| Persenbeug | 2.060,42 (linkeroever) | 230 x 24 | 2 | 20 | 12.35 | |
| Melk | 2.038,06 (linkeroever) | 230 x 24 | 2 | 22 | 11.74 | |
| Altenwörth | 1.980.11 (linkeroever) | 230 x 24 | 2 | 20 | 16.61 | |
| Greifenstein | 1.949,20 (rechteroever) | 230 x 24 | 2 | 22 | 14,68 | |
| Freudenau | 1.921,05 (rechteroever) | 275 x 24 | 2 | 18 | 10,68 | |
| Gabcikovo | 1,819,15 | 280 x 34 | 2 | n.v.t | n.v.t | |
| IJzeren Poort I (Djerdap I) | 942,95 | 310 x 34 | 2 | 16 | n.v.t | |
| IJzeren Poort II | 863,70 | 310 x 34 | 2 | 16 | n.v.t |
12-Bruggen
13-Pegels , waterstanden en voorspellingen
Duitsland
Oostenrijk
Slowakije
Hongarije
Servië
Kroatië
Bulgarije
14-Ondiepe plaatsen
Oostenrijk
Volledige overzichten voor de Wachau en het gebied ten oosten van Wenen om te downloaden in pdf-formaat vind u door op onderstaande knop te klikken:
15-Scheepvaartberichten
Duitsland
Oostenrijk
Het elk uur bijgewerkte overzicht van de vaarweginformatie van de Oostenrijkse Donau wordt bepaald op basis van de bestaande diensten van deze DoRIS-website en bevat de volgende informatie:
- Water niveau
- Informatie over ondiepe plaatsen
- Bedrijfstoestanden vergrendelen
- Weergave van de momenteel geldige berichten voor de binnenvaart
PDF bestand
Via onderstaande link heeft u de mogelijkheid om een pdf-bestand met de actuele vaarweginformatie te openen, uit te printen en op te slaan.
Viadonau aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de juistheid van de gegevens. Als je vragen of suggesties hebt, neem dan contact op met Mag. Christoph Trunk op christoph.trunk [at] viadonau.org. Telefoon +43 (0) 50 4321 1709, fax +43 (0) 50 4321 1050
Bulgarije&Slowakije
16-Wet en regelgeving
Via onderstaande knoppen komt u op de pagina met actuele wet- en regelgeving:
17-Scheepsafval
Scheepsafval afgiftepunten in Oostenrijk
18-Streckenatlas Donau-Duitsland
19- River Information Services
Scheepvaartberichten en andere RIS-informatie op Internet
Schippers die online gebruik willen maken van RIS ten behoeve van de vaart, zijn aangewezen op de websites van individuele lidstaten. Er is geen overkoepelende website met operationele RIS-informatie voor vaarweggebruikers. Iedere lidstaat mag zelf bepalen op welke wijze RIS-informatie wordt aangeboden. Scheepvaartberichten (Notices to Skippers) zijn online beschikbaar.
| Land | URL / RIS Portal | Vaarwegbeheerder / RIS organisatie |
|---|---|---|
| Duitsland | ELWIS | Wasser- und Schifffahrtsverwaltung des Bundes |
| Oostenrijk | DORIS | Via Donau |
| Bulgarije | BULRIS | Bulgarian Maritime Administration |
| Kroatie | BULRIS | |
| Servië | PLOVPUT | Ministry of Transport, Directorate for Inland Waterways |
| Slowakije | Ris informatie | Ministry of Transport, Construction and Regional Development |
| Hongarije | PanonRIS | RSOE |
20-Contactgegevens van de diverse landen
Duitsland
